Nie ma wątpliwości, że dominującymi czynnikami przewagi konkurencyjnej nadal są wielkość lub posiadanie określonych aktywów. Zmiany makroekonomiczne powodują jednak, że w najlepszej sytuacji znajdują się te przedsiębiorstwa, które zdolne są do świadomego wykorzystania wiedzy, technologii oraz doświadczenia i przez to oferowania innowacyjnych produktów, usług czy też metod ich dostarczania. Umiejętność zaoferowania produktu, który lepiej odpowiada na potrzeby lub zrobienie tego szybciej czy też taniej jest istotnym źródłem przewagi. Oczywiście pod warunkiem znalezienia sposobu na zdyskontowanie innowacji, bowiem bez efektywnej komercjalizacji nie byłoby pozytywnych efektów ekonomicznych. Dla przedsiębiorstw, które dążą do zwiększenia innowacyjności niezwykle istotne jest rozpoznanie i zapewnienie dostępu do różnorodnych źródeł inspiracji, którym będą mogły zostać przekute na rozwój i wdrożenie innowacji.

Przedsiębiorstwa myślące strategicznie o innowacjach powinny przede wszystkim podjąć decyzję o drodze realizacji innowacji, jaki dany podmiot obrał spośród trzech następujących:

–     odkrywanie niezaspokojonych potrzeb sygnalizowanych przez odbiorców i/lub potencjalnych odbiorców;

–     analizę rynkową prowadzącą do poznania działań konkurencji i graczy na rynkach niekonkurujących w celu adaptacji rozwiązań do własnego portfolio;

–     własnego, najczęściej silnego zaplecza technologicznego obejmującego kompetencje i intuicję.

Należy jednak zwrócić uwagę, że każda z tych dróg określa jedynie logikę działania, która zawsze musi wywodzić się od istniejącej albo nieujawnionej potrzeby rynkowej. W związku z tym, w pierwszym modelu firmy po prostu skupiają się na analizie potrzeb, chociażby poprzez obserwację swoich klientów lub klientów konkurencji. Następnie poszukują sposobów obsłużenia zaobserwowanych potrzeb wszelkimi dostępnymi sposobami. Do firm stosujących takie podejście należą Apple, Tesla czy też P&G. W drugim przypadku firmy szukają inspiracji do zaspokojenia potrzeb odbiorców podpatrując działania konkurentów lub poszukując rozwiązań na innych rynkach. Logika w tym przypadku jest inna niż w pierwszym: podpatrzone, nieznane rozwiązania ocenia się pod kątem potrzeb odbiorców i na tej podstawie podejmuje decyzję o rozwoju i wdrożeniu lub nie. Firmy które wybrały takie podejście to na przykład Samsung czy też Catepillar. W trzecim przypadku, podobnie jak w pierwszym, firmy poszukują rozwiązań dostrzeżonych potrzeb klientów. W tym wariancie jednak koncentrują się na zagadnieniach, których rozwiązania są technologicznie w zasięgu wewnętrznych kompetencji. Przedsiębiorstwami działającymi w ten sposób są na przykład Google, Siemens czy też Bosch.

Skoro każda innowacja ma swój początek w, uświadomionej lub nieuświadomionej, potrzebie klientów, to warto zastanowić się, gdzie tych potrzeb należy poszukiwać. Według Peter F. Druckera można określić można wskazać 7 takich źródeł:

1. Nieoczekiwane zdarzenie – Zdarzenia zachodzące na rynku są wskazywane jako najbogatszy obszar do poszukiwania możliwości. Przedsiębiorstwo powinno w sposób ciągły obserwować i analizować zdarzenia ze swojego otoczenia. Dzięki powszechnemu zjawisku polegającemu na tym, że dominująca większość przedsiębiorców działa w sposób jednoliniowy (tzn. jak odniosą sukces, to wpadają w euforię, natomiast jak doznają porażki wpadają w panikę), brak jest umiejętności racjonalnej i wieloliniowej analizy nieoczekiwanego zdarzenia. Przestudiowanie, skąd się wzięło nieoczekiwanie zdarzenie, jak do niego doszło, jakie będzie miało ono skutki w przyszłości, jak można je przekuć na jeszcze większy sukces lub zminimalizować skutki porażki. Czy, a jeśli tak to dlaczego, określony produkt lub usługa spotyka się z większym lub mniejszym zapotrzebowaniem niż przewidywano? Czy istnieje sposób, w jaki możemy wykorzystać ten nieoczekiwany sukces? No i najważniejsze: jak przekształcić wiedzę płynącą z takiej analizy w naszą okazję i w konsekwencji w sukces?
2. Niezgodność oczekiwań z rzeczywistością – Obserwowanie działań innych podmiotów, które nie odnoszą spodziewanych sukcesów, pomimo że oferują produkt korespondujący z zidentyfikowanymi potrzebami odbiorców. Powodów może być cały szereg. Czasem zmiana nazwy, może inny kanał dystrybucyjny albo niewielkie zmiany w samym produkcie mogą uwolnić jego pełny potencjał. Najlepszym źródłem informacji o niezgodności oczekiwań z rzeczywistością będą zawsze sami klienci. Dane płynące z wsłuchania się w ich reklamacje mogą być bardzo inspirującym źródłem innowacji. Przykładem może być Facebook, który zidentyfikował niedociągnięcia sieci społecznej Myspace i szybko zdominował rynek.
3. Potrzeba procesu – Identyfikacja słabych punktów procesu firmy i ich korygowanie lub przebudowanie może być także ważnym źródłem inspiracji do innowacji. Jest to rozwiązanie zorientowane na zadanie, które oznacza, że ​​źródło innowacji pochodzi z istniejących możliwości i sposobów prowadzenia działalności gospodarczej. Podejście to sprowadza się do nieustannego poszukiwania sposobów poprawienia wewnętrznych procesów, nawet jeśli działają one na dzień dzisiejszy wystarczająco dobrze. Dla przykładu można posłużyć się tworzeniem rozwiązań na rzecz produkcji „just in time” nie tylko przebudowujących własny proces, ale także silnie integrujących ze sobą dostawców i odbiorców. Rozwiązania takie nie tylko minimalizują koszty wytwarzania poprzez redukcję zapasów, ale są także odpowiedzią na zidentyfikowany zbyt długi okres realizacji zamówień klientów.
4. Przemiany w strukturze branży lub rynku – Branża i rynek każdego przedsiębiorstwa podlegają ciągłym zmianom. Te zmiany, które następują sukcesywnie pozwalają większości firm elastycznie się dostosować. Natomiast zmiany nieprzewidziane, nagłe, pozwalają na zaistnienie innowacjom. Takimi zmianami mogą być zmiany regulacyjne, konflikty regionalne wpływające na ceny surowców, czy też kryzysy ekonomiczne drastycznie zmieniające zachowania konsumentów i polityczne zamykające dostęp do ważnych rynków zbytu.
5. Demografia – Nieustannie obserwujemy zmiany zachodzące w populacjach, poziomach dochodów, kapitale ludzkim (wykształceniu) i w przedziałach wiekowych. Innowacyjne firmy analizują te czynniki i odpowiednio dopasowują swoją ofertę. Połączenie danych demograficznych z segmentacją i właściwą dystrybucją jest potężną metodą dokładnego zaspokajania pragnień rynku docelowego. Przykładem może być segment osób w podeszłym wieku mieszkających w krajach rozwiniętych. Osoby te dysponują znaczącym budżetem i są gotowe przeznaczać posiadane fundusze na podnoszenia jakości swojego życia. Stąd na przykład w Holandii aktualnie jest więcej salonów oferujących aparaty słuchowe i trójkołowe skutery elektryczne dla osób z utrudnioną motoryką, niż sklepów z zabawkami dla dzieci.
6. Zmiany w spostrzeganiu, wartościach i nastroju – Z biegiem czasu ludzie zmieniają się. Obserwacje tych zmian, nie zawsze powolnych, są nie tylko sposobem na uniknięcie oferowania rozwiązań, które mogą wydawać się w obliczu zmian kiczem. Mogą one być także źródłem inspiracji do innowacji, które wcześniej nie miały szansy się przyjąć. Przykładem mogą być produkty oferowane w celu tak zwanego „down-agingu”. Przemysł kosmetyczny i higieny osobistej oferuje wiele rozwiązań, które pomagają ludziom wyglądać (i czuć się) młodziej. Zjawiskiem, które może być inspiracją do innowacji jest postępująca w dużym tempie islamizacja oraz wzrost ateizmu. Wywołuje to zmiany kulturowe, które będą generowały nowe, wcześniej niewystępujące potrzeby rynkowe.
7. Nowa wiedza – Szybkość rewolucji technologicznej w naszych czasach przyrasta w postępie geometrycznym. Powstaje coraz więcej możliwości technicznych, które jeszcze niedawno były znane jedynie z literatury science-fiction. Oczywiście ważną zmianą w tym zakresie jest Internet, który stał się także czynnikiem napędowym dla rozwoju technicznego wielu innych gałęzi przemysłu. Nowa wiedza to coś więcej niż tylko technologia, chodzi o znalezienie efektywniejszych sposobów realizacji procesów, co jest określane terminem Przemysł 4.0. Flagowym przykładem firmy, która postawiła na nową wiedzę może być Intel. Firma ta nastawiła się na nieustanne uczestniczenie w najnowszych trendach naukowych także poprzez inwestycje w swoje badania i rozwój. Ostatnio zainwestowane przez Intela 15 miliardów dolarów ma przynieść Intelowi znacząca pozycję w branży sterowania pojazdami autonomicznymi.

Określenie strategii poszukiwania inspiracji do innowacji w znaczący sposób pomaga w określeniu operacyjnych sposobów działania na rzecz pozyskania pomysłów. Przedsiębiorstwo powinno określić ważne z punktu widzenia swojej strategii, przedmiotu działania, specyfiki branżowej czy też kultury organizacyjnej źródła impulsów innowacji i na nich koncentrować w sposób zorganizowany swoją uwagę. Do źródeł tych mogą należeć wyniki stałych analiz potrzeb zgłaszanych przez odbiorców produktów i usług, analiz otoczenia rynkowego, na którym operuje przedsiębiorstwo oraz możliwości technologicznych (aktualnych i potencjalnych), którymi dysponuje samo przedsiębiorstwo. Organizacje w różny sposób kształtują sposoby pozyskiwania inspiracji do tworzenia treści innowacji. W praktyce obserwuje się miks poniższych praktyk i wykorzystanie kliku lub czasem wszystkich jednocześnie:

–      stymulowanie pracowników do zbierania informacji zwrotnej od klientów wraz z wsłuchiwaniem się w zgłaszane sposoby poprawy oferty

–      angażowanie konsumentów na przykład poprzez media społecznościowe czy też gemifikację do interakcji umożliwiającej w sposób ciągły analizowanie ich opinii

–      badania rynkowe wybranych uczestników rynku (w szczególności klienci, potencjalni klienci oraz konkurencja bezpośrednia i substytucyjna);

–      analiza propozycji zgłaszanych przez dostawców, w tym potencjalnych dostawców;

–      poszukiwanie i analiza niedoskonałości własnych procesów i technologii oraz poszukiwanie potencjalnych sposobów poprawy metodą tzw. „drobnych kroków” w szczególności poprzez umiejętne angażowanie i motywowanie pracowników do zgłaszania pomysłów racjonalizatorskich;

–      analizy zmian regulacyjnych i politycznych decyzji wpływających na rynek;

–      analiza publikacji kluczowych dla branży naukowców i ekspertów;

–      gromadzenie wiedzy o i analiza projektów naukowych realizowanych przez wyselekcjonowane ośrodki naukowe;

–      organizacja konkursów dla naukowców szczebla doktoranta i doktora;

–      uczestnictwo konsorcyjne w innowacyjnych projektach przedsiębiorstw MŚP oraz jednostek naukowych w obszarach zainteresowania spółki;

–      stymulowanie kapitałowe start-upów, spin-offów i firm MŚP w obszarach zainteresowania spółki;

–      zlecanie wyspecjalizowanym ośrodkom rozwoju innowacji w oparciu o zdefiniowane potrzeby wewnętrzne lub rynkowe;

Wybrane jako priorytetowe źródła impulsów innowacji powinny podlegać cyklicznemu, zaplanowanemu monitoringowi pod kątem nowych informacji. Zidentyfikowane impulsy dla rozwoju innowacji powinny być poddawane weryfikacji pod kątem potencjału, zgodności ze strategią i oszacowaną możliwością realizacyjną. Tak pozytywnie zweryfikowane impulsy tworzą koncepcje dalszych działań nad rozwojem innowacji. Nie można jednak zapominać, że dobre zaplanowanie i egzekucja metod pozyskiwania inspiracji do innowacji to dopiero początek drogi do sukcesu. Zarzadzanie innowacyjnością w firmie, dla efektywnego postępu innowacji, wymaga realizacji szeregu procesów zarzadzania. To nie tylko zarządzanie pojedynczymi projektami obejmującymi rozwijanie innowacji z uwzględnieniem zarzadzania ryzykiem, ale także komunikacją wewnętrzną i zewnętrzną z wszystkimi interesariuszami, kształtowanie kultury organizacyjnej oraz zarzadzanie interesem całego przedsiębiorstwa.

 

Chcesz dowiedzieć się więcej, w jaki sposób można uporać się z tymi wyzawniami? Zapraszam do kontaktu z Instytutem Innowacyjności Polska