Jednym z kluczowych celów dla Unii Europejskiej zgodnie z dokumentem strategicznym Europa 2020 (więcej o tym dokumencie napisałem tutaj) jest intensyfikacja działań badawczo-rozwojowych na terenie Unii. Jego realizacja ma służyć wzrostowi konkurencyjności gospodarki unijnej na tle gospodarek innych regionów świata. Wymiernym parametrem realizacji tego celu ma być podwyższenie wydatków na badania i rozwój w Zjednoczonej Europie tak, aby średnio w 2020 roku wyniosły one co najmniej 3% PKB. W celu promowania skutecznego i efektywnego wykorzystania inwestycji publicznych w badania naukowe Komisja Europejska zdecydowała o strategicznym podejściu do rozwoju gospodarczego poprzez ukierunkowane wsparcie dla badań i innowacji wyznaczając wytyczne dla tworzenia Inteligentnych Specjalizacji dla poszczególnych regionów.
Inteligentne Specjalizacje będą podstawą do kształtowania wsparcia z Funduszy Strukturalnych i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w badania i innowacje w części dotyczącej wkładu regionów. Będą miały one wpływ na kształtowanie polityki spójności oraz sposoby pobudzania nowych miejsc pracy (co także jest kluczowym celem zawartym w dokumencie Europie 2020).
Celem Inteligentnych Specjalizacji jest zwiększenie innowacyjności regionalnej, aby osiągnąć wzrost gospodarczy i dobrobyt. Mają one zapobiegać alokacji inwestycji w zbyt wielu branżach technologicznych i minimalizować ryzyko ograniczonego wpływu tych inwestycji, poprzez rozproszenie, na rozwój danego obszaru. Inteligentne specjalizacje powinny uwzględniać i być oparte na silnym partnerstwie między przedsiębiorstwami, podmiotami publicznymi i instytucjami naukowymi – partnerstwa te są uznane za niezbędne do osiągnięcia sukcesu.
Proces definiowania, a w dalszych etapach proces okresowego przeglądu Inteligentnych Specjalizacji, obejmuje tworzenie wizji rozwoju danego regionu lub uwzględnienie wizji, która już została wypracowana. Proces ten obejmuje również identyfikację przewagi konkurencyjnej danego regionu, rzetelną analizę aktywów i technologii regionalnych i ustalanie priorytetów strategicznych rozwoju regionu. Ponadto, powinien także uwzględniać analizę potencjalnych partnerów w innych regionach i eliminować ryzyko niepotrzebnego powielania. Pozwoli to na wykorzystanie dostępnych środków w taki sposób, aby zagwarantować maksymalizowanie rozwoju potencjału każdego regionu w oparciu o gospodarkę bazującą na wiedzy. Inteligentne Specjalizacje dotyczą wszystkich regionów: i tych już aktualnie rozwiniętych i silnych czy jeszcze wymagających dużych nakładów, stawiających na high-tech czy operujących w low-tech.
W polskich warunkach największy wpływ na selekcję Inteligentnych Specjalizacji mają Urzędy Marszałkowskie. Samorządowcy będą podejmować decyzje w tym zakresie uwzględniając oczywiście głos podmiotów, których te decyzje dotkną. W związku z tym, nie ma wątpliwości, że warto zainteresować się na jakim etapie znajduje się proces tworzenia Inteligentnych Specjalizacji w regionie naszego funkcjonowania. Jeżeli nadal samorząd nie podjął w tym zakresie ostatecznych decyzji można zabrać głos albo uczestnicząc w konsultacjach społecznych lub wyrażając swoją rekomendację kontaktując się mejlowo czy też telefonicznie ze swoim Urzędem Marszałkowskim. Jeżeli samorząd jednak już zdecydował to nic straconego. Raz do roku będzie podejmowany przegląd Inteligentnych Specjalizacji i wtedy będzie znów można wpłynąć na dodanie branży naszej działalności. Pozwoli to na większe czerpanie np. ze wsparcia wynikającego z dotacji unijnych lub innych preferencji.