Cyfrowe platformy ekosystemów innowacji

Efektywni innowatorzy dostrzegli, że w erze oplatającej nas cyfrowej sieci platformy internetowe pozwalają na łatwą budowę własnych ekosystemów. Aktywizowanie do  współpracy w czasie i przestrzeni poprzez platformy pozwala uzyskać dostęp do ekosystemów technologii, talentów i informacji. Wokół nas dużo jest przykładów takich platform. App Store to oczywiście miejsce gdzie użytkownicy urządzeń mogą znaleźć produkty nadające używanym urządzeniom dodatkowej wartości. Ale App Store to także ekosystem innowacji pozwalający Apple uzyskać dostęp do talentów milionów programistów. Oni wszyscy mniej lub bardziej świadomie pracują na markę i zyski Apple.

Nie inaczej jest w Amazonie. Inicjalnym celem powstania tej firmy było sprzedawanie książek. Jednak dzisiaj Amazon jest czymś więcej niż sprzedawcą. Oferuje przedsiębiorstwom usługi przetwarzania danych w chmurze, buduje urządzenia, a nawet rozwija programy telewizyjne. Jednak Amazon nie bierze samodzielnie odpowiedzialności za te wszystkie produkty. Jest jedynie platformą umożliwiającą ich dostarczanie, a nie konglomeratem producentów. Ta sama architektura chmury, która obsługuje sklep internetowy Amazona, oferuje usługi dla przedsiębiorstw. Branże, w których oferowane są te produkty nie mają znaczenia. Liczy się ekosystem, który umożliwia ich oferowanie.

Historyczny rozwój strategii przedsiębiorczości

W przeszłości istniały jasne granice branżowe. Branże posiadały swoich liderów, swoiste zasady i specyfikę. Ta stabilna struktura rynkowa pozwalała graczom, którzy umieli  sprytniej od innych planować i skutecznej realizować swoje plany, uzyskiwać przewagę w kluczowych obszarach i dominować na rynku. Pierwszą osobą, która zdefiniowała tę zasadę był Ronald Coase. W 1937 r. stwierdził, że firmy zyskują konkurencyjność poprzez obniżenie kosztów transakcji, zwłaszcza związanych z informacją. Wyraził opinię, że firmy mogą rosnąć do momentu, w którym koszty organizacyjne zneutralizują korzyści transakcyjne. Ta wówczas rewolucyjna teoria dała Coaseowi Nagrodę Nobla.

Ideę Coasea zoperacjonalizował Michael Porter. Skodyfikował on plan budowania przewagi konkurencyjnej. Tak powstała w latach 80tych ubiegłego wieku koncepcja łańcuchów wartości (zilustrowana na wykresie obok). Zgodnie z tą teorią firma, zwiększając skalę, może tworzyć efektywność w całym łańcuchu wartości poprzez doskonałość operacyjną lub siłę przetargową z dostawcami i klientami. Koszty podlegają dodatkowo zmniejszeniu poprzez efekt skali, ponieważ firmy mogą zwiększać krzywą doświadczenia. W myśl tej teorii konkurencyjność była sumą wszystkich wydajności. Przedsiębiorstwo wpływało na poprawę wydajności podnosząc skalę swojej działalności. Tak więc wielkość firmy była wprost proporcjonalna do jej przewagi konkurencyjnej.

W czasach cyfryzacji ekonomia podlega nowym zasadom

Ekonomia opisywana przez Coasea i Portera dotyczy czasów gospodarczych o względnej stabilności. W świecie oplecionym cyfrową siecią najpewniejszą drogą do sukcesu nie jest nabywanie i kontrolowanie aktywów, ale poszerzanie i pogłębianie połączeń. Czyli tworzenie własnych ekosystemów.

Współczesne przedsiębiorstwa funkcjonują w świecie przyspieszających zysków, gdzie efektywność kosztową można poprawiać wykładniczo, niwelując hipotetyczne przewagi konkurentów opierających się na skali działania. Co więcej, cykle technologiczne zaczęły wyprzedzać cykle planowania. O sukcesie rynkowym już tak bardzo nie decyduje sprawne planowanie ale przede wszystkim zwinność wdrożeniowa. Przedsiębiorstwa nie mogą liczyć na względną przewidywalność i stabilność doświadczaną w przeszłości. Muszą raczej być przygotowane na liczne zakłócenia i zmiany reguł rządzących branżą i rynkiem. Dlatego skala nie ma tak dużego znaczenia jak zwinność. Dlatego strategia musi przybrać nowe znaczenie i nową rolę.

Tworzenie własnego ekosystemu innowacji

Współczesna rzeczywistości rządzona cyfryzacją i Internetem umożliwia dużo łatwiejsze rozwijanie i wdrażania pomysłów. Doskonalenie pomysłu z wykorzystaniem croudsourceingu, projektowanie produktu online, drukowanie prototypu, dostęp do ofert na wytwarzanie na drugim końcu świata, finansowanie przedsięwzięcia z pomocą crowdfinance, promowanie i sprzedaż poprzez chmurę – wszystko to można osiągnąć nie wychodząc z domu.

Platformy Amazona czy Apple bazują na budowanej latami sieci powiązań i doświadczeń. Ich przyrost odbywa się teraz wykładniczo. Zwiększają one swój zasięg, a także skalę. Ich podstawowa działalność również ulega ciągłej poprawie. Trudno zachęcać jest do naśladowania tych pomysłów wprost. Jednak warto skorzystać z tych doświadczeń dla budowy własnych mikro-ekosystemów nakierowanych na rozwijanie przewagi konkurencyjnej.

Na co nastawić swój własny sieciowy ekosystem innowacji?

Platforma tworzona przez firmę pozwoli zbierać pomysły od klientów, dostawców czy też zapaleńców w dziedzinach ważnych dla branży przedsiębiorstwa. Taka platforma moż pozwolić szybciej dostrzec nowe trendy rynkowe, potrzeby klientów czy też sprawniej poszukiwać rozwiązań. Organizowanie platform dyskusyjnych, crowdsourcingowych, pomoże czerpać pełnymi garściami z możliwości płynących z systemu otwartych innowacji. Przykłady takiego podejścia mnożą się jak grzyby po deszczu.

Zaczynając od najprostszych pomysłów PepsiCo poprzez swoją platformę poznaje zmieniające się preferencje klientów. Ich platforma daje inspiracje laboratoriom do tworzenia nowych smaków chipsów ziemniaczanych dla ich marki Lay’s.

Bardziej zaawansowany pomysł na ekosystem innowacji wykorzystuje LEGO. LEGO Ideas to platforma dla użytkowników do zgłaszania pomysłów na nowe zestawy LEGO. Oprócz kontaktu z klientami platforma pomysłodawcom wdrożonych pomysłów pozwala zarabiać na tantiemach od sprzedaży. Platforma nie tylko wspiera generowanie pomysłów w LEGO, ale także pozwala im potwierdzać zapotrzebowanie na te pomysły.

Elanco to biotechnologiczna firma oferująca produkty dla zwierząt hodowlanych. Utworzyła ona ekosystem innowacji nastawiony na poszukiwanie rozwiązań na rosnące zagrożenie oporności na antybiotyki. Platforma ta skupia naukowców, badaczy, ekspertów i start-up’y z całego świata do przedstawienia swoich rozwiązań konkretnych problemów lub potrzeb.

Unilever poprzez swoją platformę rozwija i realizuje własny program odpowiedzialności społecznej. Od 2010 roku Unilever ogranicza wpływ firmy na środowisko i podejmuje działania na rzecz poprawy zdrowia, dobrego samopoczucia i źródeł utrzymania ludzi na całym świecie. Ekosystem innowacji Unilevera pozwala startupom i innowatorom reagować na problemy dostrzeżone przez Unilever.

Przewaga konkurencyjna nie jest już sumą wszystkich sprawności, ale sumą wszystkich połączeń. Strategia musi zatem koncentrować się na pogłębieniu i poszerzeniu sieci informacji, talentów, partnerów i konsumentów. Świadomi innowatorzy wykorzystują swoje marki już nie tylko w klasycznym rynkowym konkurowaniu. Innowatorzy korzystają ze swoich marek jako narzędzi budowania platform współpracy – samodzielnie zarządzanego ekosystemu innowacji. I wcale nie musi dotyczyć to marek globalnych. Tak samo, dzięki internetowi, można przecież podejmować działania na skalę regionalną, czy ograniczając się do niszowej branży.

W Instytucie Innowacyjności Polska posiadamy narzędzia, które pomogą twojej organizacji w zarządzaniu innowacyjnością. Zapraszamy do kontaktu, jeśli chcesz, aby twoje kompetencje i umiejętności tworzenia innowacji zostały jeszcze lepiej rozwinięte: www.instytutinnowacyjnosci.pl