Innowacja, choć ma wiele definicji, zawsze jest wymieniana jako kluczowe źródło konkurencyjności. Innowacje są odpowiedzią na zmieniające się oczekiwania klientów, coraz krótszy cykl życia produktu, potrzebę osiągania zysków zgodnie z planami i oczekiwaniami właścicieli czy wreszcie sposób na trwałe budowanie wartości przedsiębiorstwa. Firmy, które podzielają ten pogląd uruchamiają działania o charakterze badawczo-rozwojowym, których efektem często jest zmiana realizowanych procesów technologicznych czy rozwinięcie oferty produktowej/usługowej celem zbudowania przewagi nad konkurencją.
Polskie przedsiębiorstwa poszukujące innowacji, najczęściej dokonują tego wewnątrz własnej organizacji. Widoczną efektywność w tym zakresie osiągają szczególnie firmy, posiadające własne zaplecze badawczo-rozwojowe, potencjał do realizacji projektów wynalazczych i racjonalizatorskich oraz kulturę sprzyjającą innowacji. Z kolei podmioty bez własnego zaplecza mogą rozważyć współpracę z placówkami naukowo-badawczymi, uczelniami, czy podmiotami świadczącymi usługi B+R. Jest truizmem, że dopasowanie profilu takiej placówki do celów przedsiębiorstwa będzie decydowało o powodzeniu projektu i komfortu współpracy. Dodatkowo, w przypadku występowania o dotację na przeprowadzenie badań, ocena potencjału naukowego do zrealizowania projektu będzie odgrywała kluczową rolę dla pozytywnej decyzji ewaluatorów.
Powstaje zatem zasadnicze pytanie:
Jakimi kryteriami kierować się aby wybrać najodpowiedniejszego partnera naukowego i jak go znaleźć?
Jak w każdym projekcie, w ogromnej mierze za finalny sukces odpowiada właściwie przeprowadzona faza przygotowawcza. Wysiłki włożone w zaplanowanie i przygotowanie przeprowadzenia projektu z obszaru innowacji mają duży wpływ na uzyskanie maksymalnej efektywność jego realizacji pod względem osiągniętych rezultatów, czasu i kosztów oraz zaangażowania zasobów.
Przed rozpoczęciem poszukiwania partnera naukowego do projektu badawczo-rozwojowego trzeba sobie przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie czego oczekujemy od tej współpracy. Jakie kompetencje i zasoby już posiadamy, a w jakim zakresie potrzebujemy wsparcia ze strony partnera. Rozumiejąc zakres oczekiwanego wsparcia będzie nam łatwiej sformułować kolejne bardzo ważne pytanie: czy współpraca ma być realizowana z ośrodkiem naukowym czy naukowcem lub zespołem naukowców. Jeśli szukamy wiedzy to naukowiec (ze swoim zespołem) wbuduje się lepiej w nasze potrzeby ze względu chociażby na prostsze procedury zawarcia umowy (dotyczącej samej współpracy i kształtującej prawa stron do powstałych w wyniku projektu wartości niematerialnych). Jeśli natomiast poszukujemy zaplecza laboratoryjnego do przeprowadzenia eksperymentów potwierdzających czy też doprecyzowujących naszą hipotezę badawczą to współpraca z ośrodkiem wydaje się być bardziej dopasowanym kierunkiem wyboru.
Przechodząc do samych poszukiwań partnera naukowego, oprócz własnego rozeznania warto oprzeć się o rekomendacje zewnętrzne. Należy pamiętać, że wybór optymalnego zespołu naukowego do realizacji badawczej części innowacji, w celu wdrożenia i rozwijania innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwie, ma zapewnić przede wszystkim pomoc w opracowaniu nowego rozwiązania lub rozwoju aktualnie wykorzystywanej technologii. Tym nie mniej pozyskując dla przedsięwzięcia pracowników naukowych, o ile dokonamy właściwej selekcji, możemy pozyskać dodatkowo nie tylko wsparcie merytoryczne przedsięwzięcia ale również autorytet, który zaświadczy o wysokim potencjale naukowym naszego zamierzenia. Może to zostać wykorzystane w promocji działalności firmy, promocji rozwiązania na etapie wdrożenia innowacji. Będzie to miało również bardzo duże znaczenie jeżeli projekt będzie szukał wsparcia dotacyjnego – jest powszechnie wiadomym, że zarówno NCBIR jak i Komisja Europejska ewaluując aplikacje zwraca bardzo dużą uwagę na potencjał naukowy członków zespołu i renomę zaangażowanych (lub reprezentowanych) ośrodków naukowych z punktu widzenia dziedziny projektu.
Myśląc o innowacji oprócz typowego podejścia do planowania projektu z pewnością warto także pamiętać o:
- profesjonalnej, dogłębnej analizie potrzeb technologicznych i potencjału innowacyjności w firmie – należy w tej analizie odpowiedzieć sobie na pytanie czy przedsiębiorstwo jest w stanie udźwignąć ambicje planowanej innowacji z punktu widzenia zasobów, kultury, pozycji rynkowej itd.
- analizie najnowszego stanu techniki w danej dziedzinie (włączając badanie doniesień naukowych i zgłoszeń patentowych) – aby uniknąć wyważania otwartych drzwi: bywa że pomysł innowacyjny z punktu widzenia naszego przedsiębiorstwa czy branży jest już wykorzystywany na przykład w branży pokrewnej
- profesjonalnym zdefiniowaniu koncepcji innowacji na przykład w oparciu o metodologię TIPS/TRIZ
- rozważeniu, czy skala przedsięwzięcia i jego potencjał nie uzasadnia powołania własnego Centrum Badawczo-Rozwojowego do realizacji działań innowacyjnych, co umożliwi pozyskanie nawet 100% refundacji kosztów działalności badawczo-rozwojowej oraz korzystania z odpisów na fundusz innowacyjności (co zmniejsza obciążenia podatkowe) czy też korzystać ze zwolnienia z podatku od nieruchomości
- przygotowaniu założeń do utworzenia i funkcjonowania efektywnego konsorcjum naukowo-przemysłowego, szczególnie jeśli konsorcjum to miałoby działać w wymiarze międzynarodowym. W tym wypadku warto wybrać koordynatora konsorcjum, który na etapie realizacji prac zespołu nie tylko będzie odpowiadał za sprawną komunikację, ale dla którego najważniejszym zadaniem będzie dbanie o przestrzeganie terminów realizacji poszczególnych zadań, co jak wiadomo w zespołach rozproszonych nie jest proste
- analizie możliwości pozyskania środków na finansowanie innowacji – aktualnie zadanie to staje się bardziej kompleksowe niż kiedyś. Przedsiębiorcy w Polsce mają szereg możliwości pozyskania bezzwrotnych dotacji z programów brukselskich, unijnych oraz innych dostępnych w Polsce i w wymiarze międzynarodowym. Specyfika planowanej innowacji może predestynować projekt do dofinansowania przez agencję (chociażby European Institute of Innovation & Technology (EIT), czy powiązane z nim KICe) działającą bardzo niszowo ale obsługujące mniejszą liczbę aplikacji co zwiększa czasem szansę na przebicie się ze swoim pomysłem.
Zarządzanie innowacją w przedsiębiorstwie jak widać jawi się jako zadanie bardzo kompleksowe. Firmy, których strategia stawia na innowacje zdecydowanie powinny rozwinąć kompetencję zarządzania innowacją wewnętrznie, tak jak w przypadku każdego innego procesu krytycznego. Przedsiębiorstwa, dla których innowacja nie jest krytyczna i zdarza się okresowo mogą zarządzanie tym zagadnieniem wyotsourceować korzystając z pomocy wyspecjalizowanej firmy konsultingowej.